Prezentowana w artykule analiza jest prowadzona w teoretycznych ramach, wyznaczanych przez model „Principal-Agent”, który jest odnoszony do systemów demokracji przedstawicielskiej. Spośród wyróżnionych czterech form obywatelskiej kontroli nad aparatem administracji publicznej, w tekście omówione są szerzej ograniczenia i możliwości monitoringu prowadzonego przez media (w ramach dziennikarstwa śledczego) oraz kontrola wewnętrzna administracji publicznej. Z tej perspektywy opisana jest też działalność pozarządowych organizacji strażniczych oraz niesformalizowanych ruchów obywatelskich. W artykule wykorzystywane są dane empiryczne dotyczące przede wszystkim współczesnej Polski.
Słowa kluczowe: model "Principal-Agent", demokracja przedstawicielska, media masowe, dziennikarstwo śledcze, pozarządowe organizacje strażnicze