MARIA CZEMPKA: Publiczne przeprosiny wczoraj i dziś

Artykuł poświęcony jest publicznym przeprosinom, które ukazywały się w polskiej prasie w latach pięćdziesiątych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku oraz wybranym przeprosinom lat ostatnich. Przeprosiny to silnie skonwencjonalizowany akt językowo-kulturowy, który odgrywa bardzo ważną rolę w życiu społecznym i politycznym zarówno w skali lokalnej, jak i międzynarodowej. Szczególnie skupiam się na elemencie perlokucyjnym aktu przeprosin, a mianowicie na efekcie, jaki wywołują przeprosiny i jak zarysowuje się sytuacja nadawczo-odbiorcza. Kto jest właściwym odbiorcą aktu przeprosin publicznych? Interesującą kwestią są mechanizmy psychologiczno-społeczne towarzyszące omawianemu zagadnieniu. Ważnym efektem jest wywołanie uczucia wstydu, które wynika z konieczności przyznania się do winy. Przeprosiny mogą jednak wpływać także na pozytywny wizerunek odbiorcy, czyniąc go w oczach opinii społecznej osobą zdolną do okazania emocji. Akt przeprosin może być wiec elementem gry i manipulacji.